Vuurvaste materialen voor een houtoven

Welke materialen zijn vuurvast en dus bruikbaar voor een houtgestookte oven?

Je bouwt een broodoven maar 1 keer waarschijnlijk dus waarom dan besparen op de kwaliteit? Gebruik goede vuurvaste materialen voor een goed resultaat.

constructiematerialen

vuurvaste steen

Vaak wordt zowel de vloer als het gewelf opgebouwd uit stenen. Aangeraden wordt om in ieder geval voor de ovenvloer vuurvaste of chamotte stenen te gebruiken. Vuurvaste stenen zijn gladder dan rode bakstenen wat het werken op de vloer wel zo gemakkelijk op maakt. Vuurvaste stenen slijten veel minder snel in het gebruik. Ook zijn een aantal types vuurvaste stenen beter bestand tegen de thermische cyclus in een houtoven. Vuurvaste stenen nemen sneller en meer warmte op dan gewone rode bakstenen mits ze van hoge dichtheid zijn en houden de warmte ook beter vast. Al met al zeer zeker een overweging om de gehele oven met vuurvaste stenen uit te voeren. De extra kosten ten opzichte van die van het totale projekt vallen tenslotte reuze mee.

Gebruik liever geen tweedehands materiaal of nieuw materiaal van onbekende oorsprong. Recente stenen kunnen toxische minerale sporen of metaalzouten bevatten en zijn niet geschikt voor het bouwen van een broodoven. Om nog maar niet te spreken van tweedehands stenen die voor een onbekende toepassing in industriele ovens zijn gebruikt. Dus doe jezelf maar vooral je gasten een plezier en bespaar niet op de kwaliteit van de stenen.

Er bestaan ook vuurvaste tegels. Een strakkere vloer met minder naden is dan mogelijk.

hardsteen

Hardsteen is niet bruikbaar voor de ovenkern. Hardsteen is een afzettingsgesteente en dus niet op hoge temperatuur tot stand gekomen. Het is een niet homogeen materiaal dat niet bestand is tegen temperatuurwisselingen. Hardsteen is natuurlijk wel een prima materiaal om de oven van buiten mee af te werken.

graniet

Hoewel graniet wel een stollingsgesteente is, en beter bestand is tegen hoge temperaturen en temperatuurwisselingen als hardsteen, is het gebruik voor een oven af te raden. Er zijn gevallen bekend van succesvolle toepassing maar ook van granieten platen die in stukken zijn gesprongen. Graniet is natuurlijk wel een prima materiaal om de oven van buiten mee af te werken.

speksteen

Speksteen is bruikbaar en wordt nogal eens voor pure pizzaovens gebruikt vanwege de eigenschap dat het snel veel warmte op kan nemen en ook weer af kan geven. Speksteen is kostbaar.

beton

Beton gemaakt met Portland cement is niet vuurvast. De ondervloer (dwz de toplaag van de haardplaat) en de eventuele bekleding van het gewelf kan wel van beton worden gemaakt mits het gaat om een oven die niet continu of professioneel wordt gebruikt. Beton kan verder worden gebruikt om de fundering voor de oven te maken en ook om de dragende plaat te storten die direct op de onderbouw ligt.

vuurvaste cement of vuurvaste kit

Metselspecie gemaakt met Portland cement is niet vuurvast. Gebruik liefst professionele vuurvaste metselspecie of kit.

vuurvaste beton

Er zijn diverse kant-en-klaar producten op de markt.

isolatiematerialen

De λ-waarde van een materiaal drukt uit hoeveel energie (in Watt) door een vlak van 1 m² gaat bij een dikte van 1 m, per graad (Kelvin of Celcius) temperatuurverschil tussen beide zijden van het vlak. Dit is een materiaaleigenschap. Hoe kleiner de waarde, hoe beter de isolatie. Zware materialen isoleren slecht. Ook vocht beïnvloedt het isolerend vermogen nadelig. Enkele voorbeelden staan in de volgende tabel.

Let op: de gegeven waarden zijn indicaties. De waarde kan afwijken voor een concreet materiaal en voor een concrete temperatuur. Zo is bijvoorbeeld de isolatiewaarde van stroleem heel erg afhankelijk van de hoeveelheid stro (en de daarmee opgesloten luchtbelletjes). Fijn zand isoleert slechter dan grof etc.

perlite, vermiculite en kleikorrels

Perlite en vermiculite worden in de praktijk veel gebruikt als isolatiemateriaal en hebben indien gemend met cement dragende eigenschappen. Ook bestaan er kant-en-klare drukvaste vermiculiteplaten. De platen mogen in direct contact met de vuurhaard komen dus er kan bijvoorbeeld ook een rookkap van worden gemaakt. Let er op dat beide materialen sterk inklinken wanneer aangemaakt met cement en water en dat er meer materiaal benodigd is dan eerst bedacht. Kleikorrels kan ook maar hebben een minder goede isolatiewaarde.

glaswol, rotswol

Rotswol en glaswol is interessant want het heeft een redelijk goede isolatiewaarde. Bedenk wel dat het geen dragende eigenschappen heeft. Bovendien vervliegt het bindmiddel tussen de vezels bij temperaturen boven de 250 graden celcius waarna de isolatiedeken inzakt en niet goed meer isoleert.

calcium silicaat platen

Calsiumsilicaat platen zijn drukvast en hebben een uitstekende isolatiewaarde. Wel wat kwetsbaarder dan vermiculietplaat en mag niet in direct contact met de vuurhaard komen.

superwool

Van superwool vezels worden dekens en platen gemaakt. Superwool is een zeer goede isolator maar wel iets duurder dan alternatieve materialen.

zand

Het kost niets maar is dan ook geen goede isolator. Zand is ook massa en dat maakt het materiaal een beetje tweeslachtig.

leem

Leem is alleen een isolator als het wordt gemengd met stro.