De oven van Roeland
Ik ga binnenkort een steenoven bouwen en overweeg om de vloer en wanden van de oven uit te voeren met een dikte van 55 mm. De vloer zal bestaan uit 50mm dikke tegels. De wanden worden opgebouwd uit vuurvaste stenen (waalformaat 105mm x 55mm x 225mm). De bovenkant wordt 10 cm dik door de vuurvaste stenen verticaal in boogvorm te plaatsen.
Isolatie onder haardvloer zal bestaan uit 12 cm vermiculiet/cement mengsel. Wanden en dak worden geisoleerd met 25mm superwool deken + 10cm vermiculiet/cement.
Bedoeling is dat er pizza in gebakken wordt, en daarna genoeg warmte over is om 4 broden te bakken. Omdat ik de massa zo klein mogelijk wil houden wil ik de buitenkant niet bekleden met een laag beton. Consequentie is dan wel dat waarschijnlijk het bovenstaande concept (enkelsteens muurtje + koepel) niet stevig genoeg is. Krachten zijn zijwaarts vrij hoog (koepel wil de wanden naar buiten duwen).
Ik heb daarom besloten om de koepel te maken volgens de kettinglijn: http://nl.wikipedia.org/wiki/Kettinglijn. Dit levert de sterkste boogvorm op omdat er geen trekkrachten optreden in de cementvoegen (alleen drukkrachten). Mocht er een barst komen in de boog, zal de boel toch niet in elkaar zakken.
Onderstaande foto laat de proefopstelling zien. De stenen voor de koepel liggen op de gemaakte mal. Vorm van de mal is conform de kettinglijn. Vloer zal bestaan uit 9 vuurvaste tegels van 5 cm dik. Vloeroppervlak van de oven zal ongeveer 90cm x 90cm zijn. Vermiculietbeton op de zwaluwstaartplaat wordt 10 cm dik.
De schoorsteen buiten is klaar en ben ik begonnen met de bouw. De foto hieronder geeft de huidige status weer. Ik heb onder de zwaluwstaartplaat (ZSP) 3 betonnen lateien aangebracht op de 2 Ytong muurtjes. Achterste Ytong muurtje is met 2stuks M8 draadstangen verankerd aan de muur.
Op de ZSP heb ik 10cm vermiculiet/cement mengsel gestort. Verhouding vermiculiet/cement is 5:1. Op de plaats waar de stenen boog op het beton komt te rusten heb ik het vermiculietbeton 'voorgevormd' met de juiste hoek. Een extra laagje van 1 cm vuurvast beton heb ik gestort om te zorgen voor een vlakke ondergrond waar de ovenvloer stenen op liggen. 6 stenen van de boog heb ik doormidden gezaagd zodat er een halfsteens verband ontstaat voor extra stevigheid. Ik gebruik vuurvaste kit waar de stenen elkaar raken (onderkant van de boog). Er zitten daarom geen voegen aan de onderkant van de koepel. Dit vermindert de kans dat er cement op je pizza/brood valt. De grotere ruimtes tussen de stenen vul ik daarna met vuurvast cement.
Ik heb een eerste provisorische opstelling gemaakt voor de schoorsteen. Ik wil eerst testen of het werkt, voordat ik de hele zaak dicht maak. Ik heb daarvoor een RVS T stuk doorgezaagd en op twee stapels stenen gezet. Ben met klein vuurtje begonnen en ben zeer tevreden over de rookafvoer. De trek in de schoorsteen is erg goed, en hij lekt geen rook aan de voorkant.
Ik heb in de ovenwand op 20cm hoogte een K-type Thermokoppel aangebracht. Deze kan ik gebruiken als de oven zonder vuur afkoelt om brood te gaan bakken. Een tweede heb ik gemonteerd onder de vloer tegels om te weten wanneer de warmte voldoende doorgedrongen is in de vloer. Een derde komt nog bovenop de koepel, tussen steen en isolatie.
Na een paar kleine droogvuurtjes heb ik de oven ingepakt met keramische deken en eens goed heet gestookt. Temperatuur liep na een uurtje zo hoog op dat de binnenkant weer wit begon te worden (roetaanslag verdween).
Toen het thermokoppel onder de vloertegels 200 graden aangaf, heb ik de eerste pizza gebakken. Ik schat dat de bovenkant van de ovenvloer zo'n 300 graden was op dat moment. Het duurde ongeveer 4 minuten voordat de pizza klaar was. Een "echte" pizza hoort te bakken op 485 graden gedurende 90 seconden maar op een wat lagere temperatuur beginnen geeft je wel wat meer speelruimte. Hij smaakte trouwens erg goed!
De RVS rookgasafvoer heb ik met vuurvast beton ingegoten. Ik vrees echter dat dat niet zo'n succes is, er zit al een barst in. Waarschijnlijk komt dat omdat het uitzettende RVS (ik had er een 500W bouwlamp onder gezet om het droogproces te versnellen) spanning in het beton veroorzaakt. Dat zal alleen nog maar erger worden als ie echt heet wordt bij het stoken... RVS zet 16 micron (1micron=1/1000 mm) uit per graad celsius per meter. Stel dat de temperatuur oploopt tot 300 graden, dan word dat 40cm brede RVS stuk dus 1,9 mm (!)breder. Ik verwacht dus dat dat gaat breken...
Ik ga de voorkant voorlopig nog niet dicht maken zodat ik dat betonnen gietdeel eventueel straks kan vervangen. Ondertussen ook begonnen aan de afwerking van de buitenkant. Mijn vrouw kwam met het idee de vermiculiet afwerking te gieten in een mal. Op die manier krijg je een mooie gladde buitenkant. Er zijn nu 2 schaaldelen klaar, en ze passen gelukkig goed. Elk stuk bestaat uit 45 liter vermiculiet, 5 liter cement en 10 liter water. Na 4 dagen is het hard genoeg om uit de mal te halen. Als isolatie gebruik ik 2 lagen Superwool keramische deken.
Ik heb eindelijk de laatste van de 6 schaaldelen klaar. Ik meng de vermiculiet/cement met de hand in zo'n 60 liter kuip en dat is zwaar werk... Maar over het resultaat ben ik erg tevreden. Ieder schaaldeel is 40cm breed, van voor tot achter is dus 120cm. Op de foto is te zien dat ze er mooi op liggen. Het was makkelijker geweest om gewoon een vierkante bak over de oven te zetten gevuld met los vermiculiet voor isolatie, echter ik vind die kettinglijn vorm veel mooier. De "vensterbank" heb ik ook al betegeld, moet ik alleen de zijkant nog doen. Ik heb gemerkt dat de barst geen verdere gevolgen heeft gehad voor de structurele integriteit. Ondanks die zichtbare barst is de boel nog heel solide. Ik ga daarom eerst de voorkant afwerken met vermiculiet/cement maar wel zodanig dat ik later de rookvang eenvoudig kan verwijderen/repareren.
Heb ook nog een deur gemaakt. Ik heb een 0,8 mm RVS plaat in de juiste vorm laten zetten (kan zulke mooie rechte hoeken niet zelf maken). Dikte is 50 mm waarvan 30mm is gevuld met keramische deken. Achterkant is van 18mm beton multiplex (wordt gebruikt om betonbekisting te maken),had ik nog een stukje van liggen. Onder het handvat heb ik een afstelschroef gemaakt zodat ie mooi haaks op de ovenmond is af te stellen.
